จิตวิทยาการกีฬา

ทักษะการพูดกับตัวเอง ในทางบวก/ดี

Pyramid ของทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬา
ในการเล่นกอล์ฟ ตอนที่ ๕
ทักษะการพูดกับตัวเอง ในทางบวก/ดี

มาต่อกันครับจากฉบับที่แล้ว ระดับของทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬาต่อไป (2 ทักษะ) ในระดับ กลางหรือระดับเตรียมการ ที่ขอทบทวนสั้นๆครับว่า ระดับกลางหรือเตรียมการ เป็นระดับที่เตรียมการก่อนหรือหลังการแข่งขัน เพื่อให้นักกีฬามีความพร้อมที่จะแสดงความสามารถได้เต็มประสิทธิภาพ เมื่อถึงเวลา ได้แก่ ๑) การพูดกับตัวเอง ในทางบวก/ดี เพื่อเสริมความมั่นใจ ความรู้สึก และควบคุมตัวเอง และ ๒) การจินตภาพ (ที่มากกว่าการมองเห็นภาพ แต่เป็นทักษะเกิดขึ้นในใจ ที่มีความเสมือนจริง ผ่านการรับรู้ทั้ง ๕ ทาง คือการเห็น การได้ยิน กลิ่น รส และสัมผัส) ซึ่งเป็นทักษะที่มีวัตถุประสงค์เพื่อชี้นำกระบวนการต่างๆในการเล่นกีฬา และเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ ทักษะทั้ง 2 นี้ นำมาใช้ก่อนการเล่นจะเริ่มต้น หรือหลังการเล่นหรือแข่งขันทันที เช่น ก่อนการพัตต์ลูกกอล์ฟหรือก่อนยิงลูกโทษในกีฬาบาสเกตบอล หรือเมื่อเล่นลูกนั้นไปแล้ว

ทักษะการพูดกับตัวเอง (Self-talk)

นักกีฬาเก่ง คือ คนที่สามารถรักษาความมั่นใจได้ดีในระหว่างเวลาที่มีความยาก ลำบากและท้าทายได้ดี นักกีฬาเก่งเหล่านี้จะใช้การพูดในทางที่ดี ทางบวก การพูดกับตัวเองที่มีลักษณะเหมือนกับการพูดกับเพื่อนสนิท เพื่อนที่ดีที่สุดของตัวเอง และเป็นการพูดเพื่อควบคุมความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมของตัวเองระหว่างนั้น

การพูดกับตัวเองสามารถทำได้ใน 2 ลักษณะ คือ

1) พูดบอกหรือนำตัวเองว่าจะทำอะไร ที่จะนำไปสู่การเล่นที่ดี มีประสิทธิภาพตามแผนที่ได้ฝึกและเตรียมการมาก เช่น หน้านิ่ง หรือ Upswing – Downswing หรือ Routine ฯลฯ แน่นอนว่านักกีฬาที่พูดแบบนี้ก่อนเล่นหรือแสดงทักษะนั้น คงไม่ทำเรื่องอื่น คงไม่สนใจว่าผลจะเป็นอย่างไร และจากคำพูดนั้นเขาก็พยายามทำตามนั้น นั่นก็หมายความว่าการเล่นของเขาทำให้เกิดและมีสมาธิ จรดจ่ออยู่กับสิ่งที่ต้องทำ และมีผลต่อสิ่งนั้น เช่น กำลังจะพัตต์ลูก กอล์ฟ นักกีฬาพูดกับตัวเองว่า Back swing หลังลูก Forward/follow through ตามองลูก การพูดลักษณะนี้จะเป็นการพูดกลางๆและเน้นวิธีเล่นเป็นหลัก ขณะที่มีการพูดอีกลักษณะหนึ่งคือ การพูดเพื่อเกิดกำลังใจ กระตุ้นให้อยากเล่นหรือตีลูก มีเรื่องของความรู้สึกเพิ่มขึ้นมา ที่เรียกว่าเป็นการ

2) พูดเพื่อกระตุ้น สร้างขวัญกำลังใจ หรือพูดสร้างแรงจูงใจ ให้เกิดขึ้นก่อนตี แต่ก็ยังไม่ได้สนใจที่ผลการตีเป็นสำคัญ เช่นเดิม นักกอล์ฟเก่งมักกระตุ้นตัวเองในสถานการณ์ต่างๆ ก่อนเล่นเพื่อรักษาระดับของความมั่นใจ โดยการพูด เช่น ทำได้ เอาอีก Common สู้ ฯลฯ คำพูดที่ใช้ก็ขึ้นอยู่กับแต่ละคนว่าคุ้นเคย ชอบและส่งผลต่อความตั้งใจ สมาธิ ความมุ่งมั่นและความมั่นใจแค่ไหน ในสถานการณ์ไหน

ทักษะนี้ถือว่าเป็นทักษะที่ทำได้ไม่ยาก แต่ก็ต้องฝึกทำ จนเป็นสิ่งที่มั่นใจว่าจะเกิดก่อนการเล่นกีฬา อย่างไรก็ตามการพูดกับตัวเองในทางที่ดี ทางบวก ก็ไม่ใช่สิ่งที่นักกีฬาใช้ก่อนการแข่งขันทั้งหมด มีนักกีฬาที่ใช้คำพูดทั้ง 2 ลักษณะ ในทางลบ โดยการพูดว่า ตำหนิ ทำร้ายจิตใจตัวเอง เช่น เป็นอีกแล้ว เป็นแบบนี้ทุกที เมื่อไหร่จะทำได้ซักที ไม่เคยทำได้เลยสนามนี้ วันนี้พัตต์แย่มาก หน้าไวทุกที ฯลฯ คำพูดเหล่านี้นอกจากจะทำให้ลดความมั่นใจลงแล้ว ยังจะเป็นการทำให้เกิดความรู้สึกไม่ดี อารมณ์เสียตามมาด้วย ซึ่งแน่นอนว่าจะส่งผลต่อการเล่นที่ไม่เป็นไปตามที่ต้องการ และถ้าพูดกับตัวเองในทางลบบ่อยๆ ต่อเนื่อง สุดท้ายคือความมั่นใจ สมาธิ ความสนุกและความสุขต่อการเล่นกีฬาก็จะเลือนหายไปในที่สุด นักกีฬาจึงควรที่จะฝึกพูดในทางบวกกับตัวเองอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ และฝึกการเปลี่ยนคำพูดจากลบมาเป็นบวกยิ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งด้วย เพราะเวลาที่ทำได้ดีนั้น ส่วนใหญ่แล้วจะเกิดปัญหาน้อยกว่าเมื่อพูดในทางลบ และมักเกิดในสถานการณ์นักกีฬามักให้ความสำคัญ กดดันมากขึ้น เช่น ใกล้สิ้นสุดการแข่งขัน (หลุม 15-18) ถึงแม้ว่าเล่นกอล์ฟทุกหลุมมีความสำคัญ ทุกหลุมส่งผลต่อการเล่นทั้งหมด

อีกประเด็นที่มีความเกี่ยวข้องกับการพูดกับตัวเอง คือ การพูดกับตัวเองในใจ (ไม่มีเสียงให้ได้ยิน) กับการพูดที่คนอื่นได้ยิน การพูดเสียงดังออกมา ประเด็นนี้ขึ้นอยู่กับตัวนักกีฬาเองว่าจะคุ้นเคยหรือชอบแบบไหน บางคนอาจจะมีการพูดพร้อมกับออกอาการด้วย การพูดก่อนการแข่งขัน ที่ได้ยินกันบ่อยๆ คือ สู้ ลุย หรือแม้แต่ สู้โว้ย ของนักกีฬายกน้ำหนักเหรียญทองโอลิมปิกหญิงไทย (น้องอร อุดมพร พลศักดิ์) สำหรับกรณีของน้องอร การใช้วลีนี้ก่อนการยกน้ำหนัก ยังเป็นการลดความเครียดและความกดดันที่ประดังเข้ามาหาก่อนการแข่งขันด้วย (The Nation, สัมภาษณ์ 15 สิงหาคม 2561) ส่วนการพูดหลังการแข่งขัน ที่ได้ยินกันบ่อยๆ เช่น Common เยี่ยม ดีมาก สุดยอด เป็นต้น

ถึงเวลาที่นักกีฬาต้องใช้ประโยชน์จาการมีทักษะทางด้านจิตวิทยา ที่เกิดจากการฝึกซ้อมอย่างต่อเนื่อง จริงจังเพื่อให้สามารถก้าวไปสู่การมีทักษะที่จำเป็นและสำคัญอื่นๆอีก

สรุปว่าระดับกลางของทักษะทางด้านจิตใจของนักกีฬากีฬา ในวันนี้คือ การพูดกับตัวเอง ในฉบับต่อๆไป เรามาทราบกันถึงทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬาที่ 2 คือ การจินตภาพ ว่ามีสำคัญแค่ไหน เป็นอย่างไร และทำให้เกิดได้อย่างไร

ครั้ง ดูแลสุขภาพกันทุกคนครับ การ์ดไม่ตกจากภายใน (ดูแลสุขภาพกายและใจด้วยการทานอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนเพียงพอ) จะเป็นการตั้งการ์ดที่สำคญพอๆกับการตั้งการ์ดจากภายนอก (การสวมหน้ากากอนามัย การตรวจอุณหภูมิตัวเองเป็นระยะๆ การล้างมือสม่ำเสมอ และเว้นระยะห่างตามมาตรการ) ทำทั้ง 2 อย่างนี้แล้วเชื้อไวรัสเข้ามาทำร้ายเรายากครับ

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย