จิตวิทยาการกีฬา

จิตวิทยาการกีฬากับการเล่นกอล์ฟ ควรเริ่มเมื่อไหร่

ในบรรดานักกีฬาที่มารับคำปรึกษาจากผม นักกีฬากอล์ฟเป็นกลุ่มที่มาหาตั้งแต่อายุยังน้อยที่สุด เมื่อเทียบกับหลายชนิดกีฬา (ใกล้เคียงกับนักกีฬาเทนนิส) คำถามคือทำไมนักกีฬากลุ่มนี้จึงมาขอคำปรึกษาทางด้านจิตวิทยาการกีฬาเร็วกว่ากีฬาชนิดอื่นๆ เหตุผลเพราะกีฬาชนิดนี้ใช้หลักการทางด้านจิตวิทยาการกีฬามากกว่ากีฬาชนิดอื่นๆใช่ไหม  

จิตวิทยาการกีฬาในทุกชนิดกีฬามีความจำเป็นและส่งผลต่อการเล่นและการแข่งขันทั้งหมด แต่เหตุผลย่อยๆที่ทำให้นักกีฬากอล์ฟมาพบและฝึกจิตใจเร็วกว่าชนิดอื่นๆ เป็นเพราะกีฬากอล์ฟเป็นกีฬาที่เป็นอาชีพได้อย่างดี การลงทุนสูงมาก และผู้ปกครองมีความใกล้ชิดกับการพัฒนาการของนักกีฬาตั้งแต่ต้น นั่นก็กลายเป็นว่าความอยากที่จะให้นักกีฬากอล์ฟประสบความสำเร็จ มีอนาคตที่ดี คุ้มกับการลงทุน และเห็นเหตุการณ์ในระหว่างฝึกซ้อมและแข่งขันมากกว่ากีฬาชนิดอื่นๆมาก จากเหตุผลดังกล่าวบรรยากาศของการฝึกซ้อมและแข่งขันกอล์ฟจึงมีลักษณะที่แตกต่างจากกีฬาอื่นๆตรงที่ พ่อแม่ผู้ปกครองนักกีฬากอล์ฟติดตามใกล้ชิด ให้ความจริงจัง ร่วมวางแผนการตั้งแต่ต้น การลงทุนและผลตอบแทนมหาศาล (ถ้าทำได้สำเร็จ) จึงเป็นประเด็นสำคัญที่ทำให้กอล์ฟต่างกับหลายๆชนิดกีฬา 

เมื่อการลงทุนมหาศาลและผลสำเร็จมีค่ามาก ความคาดหวังในผลสำเร็จก็มักจะมหาศาลตามมาด้วย ความคาดหวังส่งผลอย่างไรต่อการพัฒนาความสามารถของนักกีฬา  

ความคาดหวังในสิ่งใดก็ตาม เราสามารถสังเกตเห็นอาการได้หลายลักษณะ ทั้งในทางบวกและลบ ยิ่งคาดหวังมากอาการที่ปรากฏก็จะมีมากและรุนแรง ถ้าเราดีใจมากเมื่อนักกีฬาทำได้ดี ทำได้สำเร็จ ขณะเดียวกัน เราก็จะเห็นอาการที่รุนแรงเมื่อนักกีฬาทำไม่ได้ ทำได้ไม่สำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้ สิ่งต่างๆนั้นจะปรากฏทั้งในทางบวกและลบนี้ จะเห็นได้ทั้งในลักษณะของคำพูดและอาการท่าทางต่างๆ ในหลักการของจิตวิทยาการกีฬา การแสดงอาการตอบสนองต่อการกระทำในทางที่ดี เช่น ปรบมือ ชื่นชมยินดี การกอดและการแสดงอาการต่างๆที่สะท้อนความพีงพอใจ เป็นสิ่งที่ดีที่ส่งผลต่อความรู้สึกดีๆของคนที่เห็นหรือได้รับการตอบสนองดังกล่าว (ที่ควรจะมีเป็นหลัก) ถ้าเป็นร้อยละของอาการต่างๆในระหว่างการฝึกซ้อมและแข่งขันควรจะมี 80 ถึง 90 อาการและคำพูดในทางบวกเหล่านี้จะส่งผลดีต่อความมั่นใจ แรงจูงใจ ความมานะพยายาม ความอดทน และอื่นๆ ขณะที่การสนองในทางลบ เช่น การตำหนิติเตียน การด่า หรือแม้แต่การทำร้ายร่างกาย ควรจะมีน้อยๆ และควรจะมีเหตุผลที่อธิบายด้วยว่าการตอบสนองดังกล่าวเป็นเพราะอะไร การให้เหตุผลไม่ว่าจะเป็นในทางบวกหรือลบ จะช่วยทำให้เกิดความชัดเจนมากขึ้น ช่วยทำให้นักกีฬาเข้าใจและยอมรับได้ดีกว่า 

การเริ่มต้นกีฬายิ่งเร็วเท่าไหร่ยิ่งดี แต่ไม่ได้หมายความว่าเราจะเริ่มต้นที่การฝึกทักษะ ฝีกหนัก รุนแรงหรือหวังผลทันที งานวิจัยทางด้านจิตวิทยาการกีฬายืนยันแล้วว่าเหตุผลสำคัญที่ทำให้นักกีฬาเล่นกีฬาเพราะความสนุกสนาน การได้แสดงความสามารถและการได้อยู่ร่วมกับคนอื่น เป็นประเด็นสำคัญ การฝึกที่ง่ายๆ การเคลื่อนไหวร่างกายพื้นฐาน การได้เล่นที่หลากหลาย และไม่ได้ให้ความสำคัญกับการแข่งขันและชัยชนะ เป็นเรื่องที่ดีในทุกชนิดกีฬา การเริ่มฝึกแต่เล็กๆ จะทำให้นักกีฬาปรับปรุงแก้ไขได้ง่ายและรวดเร็ว เมื่อแก้ไขได้ง่ายและรวดเร็ว การเห็นพัฒนาการก็จะเร็วและต่อเนื่องเช่นกัน 

เมื่อเราทราบว่าองค์ประกอบของความเป็นเลิศนั้นมีทั้งกาย ทักษะ และจิตใจ การเตรียมทั้ง 3 องค์ประกอบไปพร้อมๆกันจึงเป็นเหตุเป็นผล การมาฝึกและเตรียมการในภายหลังในองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่ง จึงเป็นเรื่องยากที่จะแก้ไขและโอกาสที่นักกีฬาจะแสดงความสามารถได้ดีกว่าก็จะลดลง เราจึงควรที่จะเตรียมการทางด้านของจิตวิทยาควบคู่ไปกับการเตรียมการอีก ๒ ด้าน ตั้งแต่ต้น 

สุดท้ายที่จะฝากไว้ในโอกาสนี้คือ การเตรียมความพร้อมทางด้านจิตใจ เป็นการสร้าง ป้องกันและส่งเสริมเป็นหลัก นักกีฬา ผู้ฝึกสอนกีฬาและคนที่เกี่ยวข้องจึงควรจะดำเนินการในเรื่องนี้ตั้งแต่ต้น ยกเว้นว่าท่านยังไม่ได้รับทราบหลักการทางด้านจิตวิทยาการกีฬาในระดับเดียวกับอีก 2 ด้าน การพบนักจิตวิทยาการกีฬาจึงเป็นเรื่องที่ควรดำเนินการแต่ต้น  

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย