Just Say Know

ดนตรี ให้มากว่า สุนทรียะ

ดนตรี ให้มากว่า สุนทรียะ

“..เสียงดนตรีเป็นเสียงที่มีความพิเศษ และน่าอัศจรรย์มาก เพราะนอกจากจะเป็นเสียงที่ทำให้ผ่อนคลายและแสดงอารมณ์ต่างๆ ได้แล้วยังช่วยในเรื่องของการรักษาทั้งด้านจิตใจ และร่างกาย..” ดร.สุขพัชรา ซิ้มเจริญ ศึกษานิเทศก์ผู้เชี่ยวชาญพิเศษทางด้านสมอง กล่าวในกิจกรรม “ดนตรี มีผลต่อการพัฒนาสมอง ร่างกาย จิตใจ อารมณ์ได้อย่างไร” ณ ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส.

ในประวัติศาสตร์ สมัยสงครามโลกทั้ง 2 ครั้ง แพทย์ได้ว่าจ้างนักดนตรีมาช่วยในการรักษาฟื้นฟูสภาพกายและใจของเปล่าทหารผ่านศึก นอกจากนั้นยังมีงานวิจัยหลายชิ้นที่ระบุว่า ดนตรีมีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายเรื่อง ทั้งลดความเจ็บปวด ลดความเครียด นอนไม่หลับ ตลอดจนควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจได้อีกด้วย ซึ่ง ดร.สุขพัชรา ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า จังหวะของเครื่องดนตรีมีผลต่อสมองต่างกัน เช่น ดนตรีจังหวะช้า ช่วยกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ ส่งผลให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ จิตผ่อนคลาย เกิดการจดจำได้ดี ในขณะที่ ดนตรีจังหวะเร็ว จะทำให้รู้สึกตื่นตัว และสนุกนานจะกระตุ้นอารมณ์และสมองให้แจ่มใส มีความสุข

การใช้ดนตรีเพื่อรักษาหรือฟื้นฟูร่างกายนั้น เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ดนตรีบำบัด มีการศึกษาค้นคว้าวิจัยอย่างจริงจังกว่า 50 ปี ว่า ดนตรีมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทั้งร่างกายและจิตใจของมนุษย์ สามารถนำมาใช้ในทางการแพทย์ในหลายๆ เรื่อง ไม่ว่าจะเป็น การลดความเจ็บปวด – คนไข้ที่ผ่านการผ่าตัดเมื่อได้ฟังดนตรีจะลดอาการปวดและต้องการใช้ยาแก้ปวดน้อยลง, ทำให้เลือดลมดี – ฟังเพลงท่อนเพลงค่อยๆเพิ่มความดังที่ละน้อย ทำให้เส้นเลือดขยายเลือดลมเดินสะดวก, ควบคุมการหายใจ – เพลงจังหวะเร็วทำให้อัตราการหายใจ การเต้นของหัวใจ ความดันเลือดเพิ่มขึ้น, ช่วยให้ฟื้นตัวเร็ว – ในทารกที่คลอดก่อนกำหนด มีการทดสอบพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถช่วยลดจำนวนวันที่อยู่ในตู้อบและเพิ่มน้ำหนักตัวได้

ชะลอชรา – ดนตรีช่วยสร้างโกรทฮอร์โมน มีการศึกษาพบว่านักดนตรีวัย 45-65 ปี มีคามจำและประสาทการฟังดีกว่าคนที่ไม่ได้เล่น, ต้านซึมเศร้า – ช่วยลดความเครียด ความกังวล และไม่อยากอาหารของผู้ป่วยได้ และ ช่วยกระตุ้นสมอง – การฟังดนตรีช่วยกระตุ้นสมองส่วนฮิปโปแคมปัส เพิ่มประสิทธิภาพในส่วนความจำระยะยาวของสมอง ทั้งนี้ดนตรีที่นำมาใช้ ควรเป็นเพลงบรรเลง มีจังหวะที่ช้า มั่นคง สม่ำเสมอประมาณ 70-80 ครั้ง/นาที และมีทำนองราบเรียบ นุ่มนวล ระดับเสียงปานกลาง-ต่ำ ความเข้มของเสียงไม่ดังมาก และที่สำคัญควรเป็นดนตรีที่ผู้ฟังมีความคุ้นเคย และความชอบด้วย

แม้ว่าในปัจจุบัน ยังไม่อาจสรุปได้แน่ชัดว่า ดนตรีและเสียงเพลงสามารถส่งผลทางการรักษาโรคได้อย่างชัดเจน แต่ ดนตรีบำบัด ก็นับเป็นการค้นคว้าที่น่าสนใจที่จะช่วยเพิ่มช่องทางการรักษาทางการแพทย์ให้มากขึ้นในอนาคต