แก้วใจจุลจอม

ตึก ๒๓  ตึกนี้ เดิมเป็นตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศศิพงศ์ประไพ (พระราชธิดาองค์ที่ ๓๑) ประสูติเมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน ๒๔๒๔ ท่านเจ้าจอมมารดาจันทร

พระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยะมหาราชปดิวรัดา (เจ้าของตึก ๒๗) ทรงพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าหญิงสาย เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ

นอกจากตำหนักในสวนสุนันทานี้ ยังมีพระที่นั่งอยู่องค์หนึ่ง คือพระที่นั่งนงคราญสโมสร พระที่นั่งองค์นี้มิได้อยู่ในเขตตำหนักใด และมิได้เป็นของพระราชวงศ์พระองค์ใด

แห่งที่ 4  พระเจดีย์ทอง วัดราชบพิธ  พระอัฐิของสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทา กุมรีรัตน์ พระบรมราชเทวี  พระอัฐิของสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้ากรรณาภรณ์เพชรรัตน์

ด้วยความอาลัยรักอย่างท่วมท้นในพระราชหฤทัย ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เป็นความรักอันยิ่งใหญ่ที่ประทับอยู่ในดวงฤทัยตราบนิรันดร์

พระศพของสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอกรรณา ภรณ์เพ็ชรรัตน์ ได้รับพระราชเพลิงแล้ว ในวันถัดมา ก็ทรงมีการบำเพ็ญพระราชกุศล

วันที่ ๒ ซึ่งปรากฏในจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ฉบับที่๔๕๐๑  ตรงกับวันจันทร์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๔ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช ๑๒๔๒ ตรงกับวันที่ ๑๔ มีนาคม ๒๔๒๓

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ทรงมีรับสั่ง คำจาฤกตั้งหน้าพระศพ ดังนี้ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ เสด็จมายังโลกนี้ ณ วัน ๗ฯ๑๒  ค่ำ ปีวอก

ชาวบ้านบริเวณนั้นชาวเรือที่พายเรือเป็นกำลังเตรียมเรือเพื่อให้การช่วย เหลือ บรรดาข้าราชบริพารบนเรือที่ตามเสด็จต่างอยู่ในอาการตกตะลึงกับเหตุร้าย จนทำอะไรกันไม่ถูก

เรื่องราวขององค์เจ้าหญิงสุนันทา ซึ่งอุบัติภายใต้ร่มแห่งมหาเศวตฉัตร เป็นเรื่องราวที่ไม่มีใครคาดคิดว่านาทีแห่งโศกนาฏกรรมกลางลำน้ำเจ้าพระยา เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2423

เรื่องเรือล่มนั้น นึกจะบอกให้พระยาเทพประชุนทราบแต่แรก แต่ไม่มีแรงจะบอก ทีหลังก็มีการมากเสีย ไม่มีเวลาจะเขียน เพื่อจะเล่าความโดยย่อดังนี้ คือที่ตำบลบางพูดนั้น

สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าพระยาภานุวงศ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค) เพื่อแจ้งข่าวเรือพระประเทียบล่ม อันมีกระแสพระราชหัตถเลขา ดังต่อไปนี้

การสูญเสียสิ่งที่รักในเวลาเดียวถึงสามชีวิตย่อมเป็นความเศร้าสะเทือนใจที่ ฝั่งลึกอยู่ในดวงหฤทัยอย่างสุดแสนจะบรรยาย และคงยากยิ่งนักที่จะลืมเลือนได้ในเวลานั้น