ทำไมอาเจียนในการแข่งขันกีฬา

ทำไมอาเจียนในการแข่งขันกีฬา

มีผู้ปกครองมาขอรับคำปรึกษาผมเกี่ยวกับการเล่นกีฬาของลูกอายุ 12 ปี สาเหตุหลักๆของการมาพูดคุยกันคือลูกที่เป็นนักกีฬา อาเจียนจากก่อนและระหว่างการแข่งขัน การอาเจียนดังกล่าวจากข้อมูลที่ได้คุยกันไม่มีสาเหตุมาจากอาหาร การพักผ่อนหรือผิดปรกติด้านร่างกาย แล้วอะไรน่าจะเป็นสาเหตุที่ทำให้เด็กนักกีฬาคนนี้ถึงอาเจียนในการแข่งขัน

ถ้าสาเหตุที่ไม่น่าจะมาจากร่างกายที่เกี่ยวข้องกับอาหารและสภาพแวดล้อม ในองค์ประกอบของความเป็นเลิศในการเล่นกีฬา จึงน่าจะมาจากจิตใจ จิตใจและร่างกายมีความสัมพันธ์กัน มีผลซึ่งกันและกัน และเป็นที่ยอมรับและเข้าใจกันอยู่แล้วว่า นอกจากจะสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันแล้ว จิตใจยังเป็นส่วนที่ส่งผลหรือเหนือร่างและพฤติกรรมด้วย (จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว)

ดังนั้นเรามาพิจารณากันครับว่า การอาเจียนของนักกีฬาคนนี้ ก่อนหรือระหว่างแข่งขัน น่าจะมีที่มาที่ไปในมุมมองทางจิตวิทยาการกีฬาอย่างไร

เมื่อกล่าวถึงการอาเจียนก่อนหรือระหว่างการแข่งขันกีฬาในหลักการของจิตวิทยาการกีฬา คือความเครียดที่เกี่ยวข้องกับการเล่นกีฬา และเมื่อกล่าวถึงความเครียดในการเล่นกีฬาแล้ว สาเหตุสามารถมาจากตัวนักกีฬา คนรอบข้าง รวมทั้งสภาพแวดล้อมก็จะมีผลบ้างในโอกาสที่แตกต่างกัน

ความเครียดทางการกีฬาจากนักกีฬาเอง มีสาเหตุสำคัญมาจากการประเมินความสามารถของตัวในขณะนั้นว่ามีความเป็นไปได้ของการทำสิ่งนั้นสำเร็จหรือไม่ และหากการดำเนินการนั้นไม่สำเร็จจะมีผลเสียต่อการเล่นกีฬา ต่อตัวผู้เล่น เมื่อความเครียดเกิดจากตัวนักกีฬาเองเป็นสำคัญ การปรับเปลี่ยนวิธีคิดอย่างเป็นเหตุผล เช่น ไม่ว่าผลออกมาจะเป็นอย่างไรถ้านักกีฬาได้ทำ ได้พยายาม ได้แก้ปัญหา อย่างเต็มศักยภาพในครั้งนั้นแล้ว การคิดแบบนี้ก็เป็นแนวทางในการลดระดับความเครียดลงได้ หรือความคิดว่าการแพ้ชนะเป็นส่วนหนึ่งของการเล่และแข่งขันกีฬา และไม่มีนักกีฬาคนไหนไม่เคยแพ้ แม้แต่นักกีฬาในระดับโลก ระดับอาชีพ

การผ่อนคลายทางความคิด มีหลายแนวทาง เช่น การคิดอย่างมีเหตุมีผลในการเล่นกีฬา การแข่งขันกีฬา ผลของการเล่นกีฬาแม้ว่านักกีฬา โค้ช ผู้ปกครอง สมาคมกีฬาฯ ส่วนใหญ่ จะมองความสำเร็จที่ผลการแข่งขัน ชัยชนะเป็นสำคัญ แต่การให้บรรลุเป้าหมายดังกล่าวยังไม่ใช่แค่นักกีฬาเพียงคนเดียว ยังมีอื่นๆอีก โดยเฉพาะนักกีฬาคนอื่น นักกีฬาคู่แข่งขัน นั่นหมายความว่าการอยากจะชนะเพียงอย่างเดียว หรือผลการแข่งขันที่ชนะอย่างเดียว จึงไม่น่าจะเป็นเหตุผลเพียงพอ และถ้าทำไม่ได้แล้วจะเครียด จนไม่สามารถเล่นได้ จนมีผลกระทบต่อร่างกายถึงอาเจียน

การผ่อนคลายทางร่างกาย เป็นอีกช่องทางของการจัดการเรื่องความเครียดได้ และอาจจะทำได้เป็นรูปธรรมกว่าด้านความคิด การผ่อนคลายทางกายที่ส่งผลในการรับมือกับความเครียดในการเล่นกีฬา สามารถทำได้จากการควบคุมการหายใจให้เป็นปกติ ต่อเนื่อง ยิ่งถ้าสามารถเพิ่มความลึกของการหายใจด้วยยิ่งดี เมื่อการหายใจทำได้ดี ทำได้ปกติ เท่ากับการทำงานของอวัยวะในร่างกายก็สามารถดำเนินการได้ปกติเช่นกัน เมื่อร่างกายทำได้ตามปกติ จิตใจก็จะดีขึ้น ความเครียดจากการเล่นกีฬาก็ไม่ได้รับผลกระทบในทางลบกับร่างกาย อาการคลื่นใส้อาเจียนก็จะไม่เกิดขึ้น

การอาเจียน ในการเล่นกีฬาที่เกิดจากความคิด การรับรู้ต่างๆ มาจากหลายคนที่อยู่รอบข้าง เริ่มตั้งแต่โค้ช ผู้ปกครอง เพื่อนๆ และคนที่มีความสำคัญรอบข้างอื่นๆ จะเห็นว่าความคาดหวัง ความอยากได้ อยากเป็น อยากได้ผลที่ดี (ที่อาจจะไม่ได้มาจากนักกีฬาเพียงคน) อาจจะมาจากคนอื่นๆได้เช่นกัน ดังนั้นคนอื่นๆที่นอกเหนือจากนักกีฬาจึงน่าจะไม่ใช่เป็นผู้สร้างความกดดันหรือสร้างความคาดหวังที่ควบคุมไม่ได้ทั้งหมด (ผลการแข่งขัน) เสียเอง

เรามาลดความกดดัน ลดความคาดหวังที่ควบคุมไม่ได้ มีเหตุมีผลของการเล่นกีฬา และเพิ่มความสนุกสนาน ความพยายาม มุ่งมั่นทุ่มเทในการเล่นกีฬากันให้มากขึ้นเพื่อลดความเครียด ความวิตกกังวล และไม่ให้เกิดการอาเจียรที่มีจากการเล่นกีฬากันครับ

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย