คอลัมน์ในอดีต

แก้วใจจุลจอม : อนุสรณ์สถานแห่งความอาลัยรัก (5)

อนุสรณ์สถานแห่งความอาลัยรัก (5)

ตึก ๒๓  ตึกนี้ เดิมเป็นตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศศิพงศ์ประไพ (พระราชธิดาองค์ที่ ๓๑ ) ประสูติเมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน ๒๔๒๔ ท่านเจ้าจอมมารดาจันทร เป็นเจ้าจอมมารดา แต่ก็ได้เสด็จออกจากสวนสุนันทาไปประทับ ณ วังส่วนพระองค์ ถนนราชวิถี ตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๗๖ และสิ้นพระชนม์ ณ วังถนนราชวิถีเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๙

ตึก ๒๔ ตึกนี้ เดิมเป็นตำหนักที่ประทับของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรลักษณาวดี (พระราชธิดาองค์ที่ ๔ ) ท่านเจ้าจอมมารดาสุด เป็นเจ้าจอมมารดา ประสูติเมื่อวันที่ ๑๒ มิถุนายน ๒๔๑๕ สิ้นพระชนม์ ณ ตำหนักที่ประทับเมื่อวันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๔๖๙ เชิญพระศพประดิษฐาน ณ หอนิเพททักษิณา ในพระบรมมหาราชวัง ในวันรุ่งขึ้น

ตึก ๒๕ ตึกนี้ เดิมเป็นตำหนักที่ประทับของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเหมวดี  (พระราชธิดาองค์ที่ ๗๔ ) ท่านเจ้าจอมมารดาเหม เป็นเจ้าจอมมารดา ประสูติในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันที่ ๑๒ มกราคม ๒๔๓๕ ในระหว่างประทับอยู่ในสวนสุนันทานั้น ท่านเจ้าจอมมารดาก็ได้พำนักอยู่ ณ ตำหนักนี้ด้วย ได้เสด็จออกจากสวนสุนันทาไปประทับ ณ วังถนนพิชัย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๖ และไปประทับอยู่ ณ วังในซอยมหาดเล็กหลวง ถนนราชดำริ

ตึก ๒๖ ตึกนี้ เป็นที่พำนักของท่านเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ  และท่านเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์เฉียด

ท่านเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์สดับ เป็นปนัดดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว หม่อมเจ้าเพิ่ม ในกรมหมื่นภูมินทรภักดี เป็นบิดา หม่อมช้อยเป็นหม่อมมารดาเกิดที่วังเสด็จปู่  ตำบลท่าเตียน เมื่อวันที่ ๖ มีนาคม ๒๔๓๕ ในรัชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ สถาปนาเป็นเจ้าจอมตำแหน่งพระสนมเอก อยู่รับใช้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาท

ส่วนท่านเจ้าของตึก ๒๖ อีกท่านหนึ่ง คือท่านเจ้าจอมหม่อมราชวงศ์เฉียดนั้นเป็นปนัดดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว หม่อมเจ้าฉายในพระบรมวงศ์เธอกรมหมื่นภูมินทรภักดี เป็นบิดา หม่อมฉิมเป็นหม่อมมารดา เกิดเมื่อวันที่ ๓๑ ตุลาคม ๒๔๑๘ ท่านได้ออกจากสวนสุนันทาไปพำนักอยู่ ณ บ้านพักที่จังหวัดชลบุรี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๖ และถึงอนิจกรรมที่นั้นเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๒

ตำหนักในสวนสุนันทามีพอสังเขปดังที่กล่าวมา แต่ปัจจุบันได้กลายเป็นอดีตไปเกือบหมดแล้ว เนื่องจากตำหนักถูกรื้อถอนปรับปรุง เปลี่ยนแปลงเพื่อทำอาคารเรียนสำหรับนักศึกษาที่มี่จำนวนเพิ่มมากขึ้น ก็คงเป็นอานิสงส์ที่พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี จะได้รับเพราะนาม “สุนันทา” ได้กลายเป็น สถาบันอันทรงคุณค่าในการศึกษาของยุคปัจจุบัน

และด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณขององค์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ คณะครูอาจารย์ นักศึกษา “วิทยาลัยครูสวนสุนันทา” มีความจงรักภักดี และยึดมั่นในสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี มีวิถีทางใดที่จะเทิดพระเกียรติยศให้สูงยิ่งขึ้นไปก็ได้พร้อมใจกันจัดทำถวาย และได้คิดหล่อพระบรมรูปขนาดเท่าพระองค์จริงโดยมีอ.พิมล สายจันทร์ดี เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในครั้งนั้น ประดิษฐ์สถานไว้บนเนินสมเด็จ ในบริเวณ “วิทยาลัยครูสวนสุนันทา” เพื่อให้ชาวสวนสุนันทาทั้งหลาย และบุคคลภายนอกที่เข้ามาติดต่อ ถวายความเคารพด้วยความจงรักภักดี กับยังเป็นศิริมงคลและเป็นศรีสง่าแก่วิทยาลัยครูสวนสุนันทา จึงได้ทำเป็นหนังสือขอพระราชทานอนุญาต ก็ได้รับพระมหากรุณาพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ตามประสงค์ ตามหนังสือของสำนักราชเลขาธิการ ที่ รล.0001/2294 ลงวันที่ 27 พฤษภาคม 2513

พระบรมรูปหล่อพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ หล่อเท่าองค์จริง(สูง 157 ซม.) พระชนมายุ 19ปี 6 เดือน 22 วัน ฉลองพระองค์เหมือนภาพเขียนในพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ประทับนั่งบนพระแท่นขนาดย่อม ห้อยพระบาท พระชงค์ทั้งสองชิดพระบาทเอียงเข้าด้านในพระแท่นเล็กน้อย พระวรกายเอียงขวาเล็กน้อยพองาม แต่หันพระพักตร์ตรง  พระกรซ้ายวางอยู่บนหมอนขวาน พระกรขวาวางอยู่บนพระเพลา ในพระหัตถ์ทรงพัดชิดพระแท่นด้านขวามีโต๊ะเล็กตั้งเครื่องพระราชอิสริยยศ เช่นเดียวกับในภาพเขียน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ทรงประกอบพิธีเปิดพระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี ในวันศุกร์ที่ 10 พฤศจิกายน 2515 เวลา 16.00 น. มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทาจึงมี พระบรมรูปหล่อ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์  ไว้สำหรับถวายความจงรักภักดีและสักการะบูชา มาจนถึงปัจจุบันนี้

อนึ่งอาคารตึก 1 ที่อยู่ด้านหน้า ซึ่งสร้างตั้งแต่ พ.ศ.2470 ตัวอาคารชำรุดทรุดโทรมลงมากทีเดียว อีกทั้งยังบดบังทัศนียภาพเนินเขาที่สวยงาม ซึ่งเป็นที่ประดิษฐาน พระบรมรูปหล่อขององค์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ บรมราชเทวี เท่าพระองค์จริงอยู่บนเนินนี้ที่ปัจจุบันเรียกว่า “เนินสมเด็จ”

หลังจาก ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ช่วงโชติ พันธุเวช เข้ามาดำรงตำแหน่งอธิการบดีมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ได้รับนโยบายสืบต่อกันมา ให้สร้างอาคารตึก 1 ขึ้นมาใหม่ โดยขออนุญาตจากกรมศิลปฯและของบประมาณของแผ่นดิน ให้ช่างออกแบบสร้างตัวตึกอาคาร 1 ขึ้นมาใหม่ โดยมีจุดมุ่งหมายให้มองเห็นทัศนียภาพบนเนินเขา ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานขององค์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ บรมราชเทวี ซึ่งได้รับการอนุมัติวงเงิน 80 ล้านบาท ใช้ระยะเวลาในการก่อสร้างประมาณ 3 ปี

ปัจจุบันมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา มีอาคารตึก 1(กรรณาภรณ์) ที่สร้างขึ้นมาใหม่ที่สวยงามและปลอดภัย ซึ่งต่อมา รองศาสตราจารย์ ดร.ฤๅเดช เกิดวิชัย ขึ้นดำรงตำแหน่งอธิการบดี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา คนปัจจุบัน ได้ปรับปรุงภูมิทัศน์ อาคารสถานที่ให้ดูงดงามดังเช่นวังเก่า เพิ่มความเป็นสวนสุนันทาในอดีตที่มีความเป็นมาอันสูงส่ง เมื่อมีแขกเข้ามาเยือนในเขตของมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา หรือแม้กระทั่งนักศึกษา,ครูบาอาจารย์ ของมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ก็จะมองเห็น “พระราชานุสาวรีย์”ขององค์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ บรมราชเทวี เด่นเป็นสง่าสมกับเป็น “วังสวนสุนันทา”ของพระองค์ท่าน หากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้ทรงทราบด้วยพระญาณวิถีใดๆก็ตามก็คงพระโสมนัสยินดี ด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ บรมราชเทวี ทรงเป็น พระปิยมเหสี ราชินีคู่บัลลังค์ที่พระองค์ทรงมีความรักอันเป็นนิรันดร์ ดุจดังเจ้าชายขุร์รัม แห่งราชวงศ์โมกุล กับพระนางอรชุมันท์ พานุ เพคุม(มุมตัซ มาฮาล) ซึ่งเป็นความรักที่ตรึงหัวใจของคนทั้งโลก ด้วยอนุสรณ์สถานแห่งรักนิจนิรันดร์กาล “ทัชมาฮาล” รักเราเป็นนิรันดร์ ฉันใดฉันนั้น

มณีจันทร์ฉาย