ทักษะการจัดการกับอารมณ์ของนักกีฬา
Pyramid ของทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬา
ในการเล่นกอล์ฟ
ทักษะการจัดการกับอารมณ์ของนักกีฬา
ในขั้นสูงสุดของทักษะทางจิตวิทยาการกีฬา เมื่อเราสามารถจัดการกับความเครียดได้เหมาะสมแล้ว ทักษะทางด้านจิตวิทยาในระดับสูง ลำดับต่อไปคือทักษะการจัดการกับอารมณ์ของนักกีฬา ซึ่งเป็นทักษะที่มีความสำคัญและมีผลต่อการเล่นกีฬาเช่นกัน
นักกีฬาที่จะประสบความสำเร็จได้นั้นต้องมีความสามารถในการจัดการอารมณ์ได้อย่างเหมาะสมเช่นเดียวกับความเครียด นักกีฬาเก่งที่ประสบความสำเร็จในการเล่นกีฬา สามารถควบคุมอารมณ์ตรงนี้ใน 2 ลักษณะ โดย 1) การยอมรับว่าคนเรามีอารมณ์ที่รุนแรงได้เป็นระยะๆ ตลอดเวลา เช่น มีความตื่นเต้น มีความโกรธ และผิดหวังต่อการเล่นกีฬาของเรา ขณะเดียวกันก็ต้อง 2) มีความสามารถที่จะใช้อารมณ์ที่เกิดขึ้นนี้ให้เกิดประโยชน์ เช่น การใช้อารมณ์ในการพัฒนาและช่วยให้การเล่นกีฬามีประสิทธิภาพมากขึ้น
- การยอมรับว่าคนเรามีอารมณ์ที่มีผลกระทบในทางลบกับการเล่นกีฬาได้เป็นระยะๆ ตลอดเวลา
นักกีฬาต้องเข้าใจว่าการเล่นกีฬา โดยเฉพาะการแข่งขันที่ถือว่าเป็นกระบวนการในการประเมินความ สามารถที่มีความชัดเจน มีผลที่เป็นทั้งบวกและลบตลอดเวลาการแข่งขัน และในบางครั้งก็มีระยะเวลาที่นานและไม่สามารถกำหนดได้ ดังนั้นการแข่งขันกีฬา ผลการเล่นกีฬาในขณะนั้นจึงมีผลที่ออกมาทั้งบวกและลบ ในการเล่นกอล์ฟบางวันการเล่นช่วงแรกจะดี แต่ช่วงท้ายอาจจะไม่ดี บางครั้งเล่นช่วงแรกไม่ดี แต่ช่วงหลังดี หรือบางหลุมเล่นได้ดี หลุมต่อมาเล่นได้แย่มาก เหตุการณ์เหล่านี้ทำให้อารมณ์ของนักกีฬาขึ้นๆลงๆได้ ความโกรธและผิดหวังจึงอาจจะสลับกันไปมา เราจึงควรจะยอมรับถึงความตื่นเต้น ความโกรธและผิดหวังเกิดขึ้นได้เป็นระยะๆ อีกทางหนึ่งของการยอมรับถึงความเป็นเหตุผลที่จะนำไปสู่การควบคุมอารมณ์ได้ดีขึ้น คือ นักกีฬาต้องเข้าใจว่าการเล่นดี ไม่ดี ไม่ตรงใจหรือตรงเป้าหมายของเรา เกิดขึ้นกับนักกีฬาทุกคน นักกีฬาที่เข้าใจ สามารถควบคุมได้ดีกว่า อารมณ์ที่เกิดขึ้นนี้ก็จะมีผลบวกมากกว่า ซึ่งจะนำไปสู่ในประเด็นที่ 2 คือการปรับเปลี่ยนให้อารมณ์ที่เกิดขึ้นนี้ช่วยในการสร้างความสามารถในการเล่นกีฬาให้มากขึ้น
๒) ความสามารถที่จะใช้อารมณ์ที่เกิดขึ้นนี้ให้เกิดประโยชน์ เริ่มตั้งแต่เรื่องของความตื่นเต้น เราสามารถใช้ประโยชน์อะไรบ้างจากความตื่นเต้นที่เกิดขึ้นกับเราเมื่อเราต้องเล่นกีฬา ต่อหน้าคนอื่นๆ เราควรที่จะเอาเหตุการณ์เหล่านั้นมาใช้ประโยชน์ เช่น เราตื่นเต้น เราควรที่จะเอาความตื่นเต้นนั้นเป็นตัวกระตุ้นให้เราต้องอบอุ่นร่างกายให้เหมาะสม เพียงพอ การอบอุ่นร่างกายควบคู่ไปกับการยืดเหยียดกล้ามเนื้อ นอกจากทำให้ระบบการทำงานของร่างกายและทักษะพร้อมแล้ว ยังจะช่วยทำให้เราหายตื่นเต้น ซึ่งเป็นอาการทางจิตใจด้วย ในการเล่นกีฬาการอบอุ่นร่างกายควรทำควบคู่กับการอบอุ่นจิตใจด้วย
ความรู้สึกโกรธในการเล่นกีฬา จะเป็นการโกรธใน 2 ลักษณะคือ ทั้งที่โกรธตัวเองและโกรธคนอื่น การโกรธตัวเอง ส่วนใหญ่เป็นเพราะไม่บรรลุเป้าหมายที่วางไว้ ทั้งที่เป็นเป้าหมายของตัวเองที่ตั้งไว้กับเป้าหมายที่เกิดจากคนรอบข้าง เช่น พ่อแม่ ผู้ปกครอง โค้ช และสังคมอื่นๆ เมื่อนักกีฬาไม่สามารถทำให้บรรลุเป้าหมายของตัวเองและบรรลุเป้าหมายของคนอื่น ก็มักจะมีอารมณ์โกรธหรือหงุดหงิดได้ คนที่กำหนดเป้าหมายที่กระบวนการ ที่ควบคุมด้วยตัวเองได้ มักจะไม่โกรธหรืออารมณ์เสียเท่าคนที่กำหนดเป้าหมายที่ผลการเล่นหรือแข่งขัน ส่วนคนอื่นๆก็สามารถทำให้นักกีฬาโกรธได้ เช่น ผู้ปกครอง โค้ช เพื่อน และคนดู เราจะจัดการอย่างไรกับสังคมรอบข้างแบบนี้ ทางหนึ่งคือการแปลความหมายของบุคคลเหล่านั้นมีความปรารถนาที่ดี และอยากให้นักกีฬาที่ตนเองเชียร์ประสบความสำเร็จ
อีกส่วนหนึ่งของการจัดการกับความผิดหวังในการเล่นกีฬา ที่จะช่วยควบคุมอารมณ์ในกรณีของความผิดหวังในการเล่นกีฬาของตัวเองคือ การกำหนดเป้าหมายการเล่นที่เป็นเหตุผล ไม่ง่าย ไม่ยากจนเกินไป รวมทั้งการกำหนดเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับวิธีการในการเล่น ที่เราสามารถควบคุมผลการเล่นได้มากกว่า และทำให้เราลดความผิดหวังลงได้ ลองคิดถึงการที่เราไม่ได้มีเป้าหมายที่ผลการแข่งขันดูว่าเราจะไม่มีความผิดหวัง ที่จะนำไปสู่การที่เราไม่ผิดหวังในการเล่นกีฬา
จะเห็นได้ว่าการควบคุมอารมณ์ในการเล่นกีฬา เป็นกุญแจสำคัญตัวหนึ่งของความสำเร็จในการเล่นกีฬา นักกีฬาต้องเข้าใจว่าอารมณ์ในการเล่นกีฬาเป็นสิ่งปกติที่เกิดขึ้นได้ทุกขณะ เพียงแต่ว่าเราจะเข้าใจเหตุผลที่มาของอารมณ์ และสามารถปรับเปลี่ยนให้อารมณ์นั้นช่วยในการเพิ่มศักยภาพในการเล่นกีฬามากน้อยแค่ไหน
เราควบคุมอารณ์ได้มากน้อยแค่ไหน และใช้ประโยชน์จากอารมณ์เหล่านี้ได้หรือเปล่า
โควิด 1๙ ยังไม่ชัดเจน ในเรื่องของการดูแลรักษา ยังไม่มีวัคซีนที่เชื่อถือได้ ณ เวลานี้ เราจึงควรที่จะดูแลสุขภาพอย่างต่อเนื่องและเป็นเหตุเป็นผลกันต่อไป การ์ดไม่ตกจากภายใน (ดูแลสุขภาพกายและใจด้วยการทานอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนเพียงพอ) จะเป็นการตั้งการ์ดที่สำคัญพอๆกับการตั้งการ์ดจากภายนอก (การสวมหน้ากากอนามัย การตรวจอุณหภูมิตัวเองเป็นระยะๆ การล้างมือสม่ำเสมอ และเว้นระยะห่างตามมาตรการ) ทำทั้ง 2 อย่างนี้แล้วเชื้อไวรัสเข้ามาทำร้ายเรายากครับ
ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย