จิตวิทยาการกีฬา

ทักษะการรักษาระดับของแรงจูงใจในการเล่นกีฬา

Pyramid ของทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬา
ในการเล่นกอล์ฟ ตอนที่ 3
ทักษะการรักษาระดับของแรงจูงใจในการเล่นกีฬา

มาคุยกันต่อจากฉบับที่แล้วครับ ที่คราวที่แล้วได้พูดถึงการปลูกฝังทักษะพื้นฐานทางจิตวิทยาการกีฬาในประเด็นของการสร้างและรักษาการมีทัศนคติในทางบวกในการเล่นกีฬา ให้เกิดขึ้นตั้งแต่นักกีฬาและผู้ที่เกี่ยวข้องมีความตั้งใจที่จะเล่นกอล์ฟหรือกีฬาอื่นๆเพื่อการแข่งขัน ฉบับนี้เรามาต่อกันในประเด้นที่ 2 ที่อยู่ในระดับพื้นฐานเช่นกัน คือประเด็นของทักษะการรักษาระดับของแรงจูงใจในการเล่นกีฬา

ทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬาที่เป็นพื้นฐานสำคัญที่ควรสร้างให้เกิดขึ้นและรักษาระดับไว้ตั้งแต่ต้นหลังจากที่เรามีทัศนคติในทางบวก ในทางที่ดีแล้ว คือการที่นักกีฬามีความอยากที่จะเล่นกีฬา อยากซ้อมกีฬาอย่างมีความสุข

จากองค์ประกอบของความสำเร็จในการเล่นกีฬาเพื่อความเป็นเลิศ ที่ประกอบด้วย การมีร่างกายที่แข็งแรง ทักษะกีฬาที่ดี และจิตใจที่แข็งแกร่งแล้ว สิ่งเหล่านี้จะไม่เกิดหากนักกีฬาไม่มีความอยากที่ทำให้ร่างกายมีความแข็งแรง ไม่มีความอยากที่จะฝึกซ้อมให้เกิดทักษะที่จำเป็น และไม่อยากฝึกจิตใจที่จะนำมาช่วยในการฝึกซ้อมและแข่งขัน

ผมขอใช้คำว่าอยาก เป็นคำที่สะท้อนถึงระดับของแรงจูงใจของคนในการทำอะไรก็ตาม รวมทั้งการเล่นกอล์ฟ และเล่นกีฬาอื่นๆด้วย องค์ประกอบของความเป็นเลิศในการเล่นกีฬาทั้ง 3 ประการ ถ้านักกีฬาไม่มีความอยาก ก็ยากที่จะเกิดขึ้นได้ แต่ที่สูงไปกว่านั้นคือ ระดับของความอยากของนักกีฬาที่จะคงไว้สม่ำเสมอก็ไม่ใช่เรื่องง่าย นักกีฬาบางคนมีความอยากที่จะทำอะไรตลอดเวลา เยอะๆ บ่อยๆ ขณะที่นักกีฬาบางคนมีความอยากที่จะฝึกซ้อมและแข่งขันน้อยกว่า หรือมีการหยุดเป็นระยะๆ

ความอยากที่นักกีฬาควรมีในการฝึกซ้อมและแข่งขัน เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา หากนักกีฬาอยู่ในสถานการณ์ 3 ด้านต่อไปนี้

เรามาพิจารณากันครับว่า ความอยากที่มีต่อการเล่นและการฝึกซ้อมกอล์ฟ ของนักกีฬาตั้งแต่ต้น และต่อเนื่อง เราทำได้อย่างไร

ความสนุก เป็นองค์ประกอบแรกและพื้นฐานมากๆ ที่ทำให้คนมีความอยากที่จะทำอะไร เด็กเล็กๆ ทำอะไรด้วยความสนุกเป็นหลัก ไม่ต้องมีอะไรมาหลอกล่อ ก็มีความอยากได้แล้ว ยิ่งอายุน้อยเท่าไหร่ ความอยาก ก็จะเป็นเรื่องที่เกิดจากความสนุกมากเท่านั้น จะสังเกตเห็นได้ว่าหน้าตาเด็กจะยิ้มแย้มแจ่มใสตลอดเวลาขณะเล่นอะไรที่สนใจ ยิ่งถ้าความสนุกนั้น เด็กๆสามารถทำได้สำเร็จ ยิ่งจะทำให้ความอยากที่จะกลับมาเล่นใหม่ยิ่งมีมากขึ้น จากความสนุกและความสำเร็จในการเล่นกีฬานี้จะทำให้ความอยากที่จะทำกิจกรรมต่อแล้ว หากมีการเสริมจากการชื่นชมยินดีด้วยแล้ว ยิ่งจะทำให้ระดับของความอยากยิ่งมีมากขึ้น และสุดท้ายคือ ทักษะก็จะเกิด ร่างกายก็จะแข็งแรงขึ้น รวมทั้งมีจิตใจที่กล้าแกร่ง อดทน ไม่ยอมแพ้ในระหว่างฝึกซ้อมและแข่งขัน

เมื่อกล่าวถึงทักษะขององค์ประกอบแห่งความสำเร็จทั้ง 3 ด้านแล้ว คำสำคัญที่เกี่ยวข้องกับแรงจูงใจคือ คำว่าทักษะ ที่หมายถึง ความชำนาญหรือเชี่ยวชาญ ซึ่งแน่นอนว่าความเชี่ยวชาญและความชำนาญอะไรก็ตามเกิดจากการฝึก จากการทำซ้ำ และเรียนรู้ ดังนั้นวิธีที่จะทำให้นักกีฬามีทักษะ นักกีฬาก็ต้องมีความอยากที่จะไปซ้อม ไปฝึก และเรียนรู้จนเกิดความเชี่ยวชาญ

การสร้างทักษะการสร้างแรงจูงใจ จึงสามารถทำให้เกิดได้ในบรรยายกาศการฝึกซ้อมและแข่งขันที่สนุกสนาน ทำได้สำเร็จ และความชื่นชมยินดี

อะไรคือบรรยากาศของความสนุกสนาน อายุ เพศต่างกัน ความสนุกอาจมีความหมายต่างกัน ถ้าเป็นเด็กๆ การได้วิ่ง กระโดดโลดเต้น ไม่ได้อยู่นิ่งๆนานๆ ทดลองเล่นสิ่งใหม่ๆ ก็เป็นเรื่องสนุกๆที่เด็กชอบแล้ว ขณะที่ผู้ใหญ่ ความสนุกอาจจะอยู่ที่ความตื่นเต้น ท้าทายความสามารถและความสำเร็จ เด็กผู้หญิงอาจจะสนุกกับการได้เห็นหรือทำอะไรที่สวยๆงามๆ ขณะที่เด็กผู้ชายอาจจะสนุกกับกิจกรรมที่ท้าทายและตื้นเต้นมากกว่า กฎระเบียบในการเล่นและแข่งขัน จึงยังไม่ใช่ประเด็นสำคัญในช่วงแรกๆของการสร้างทักษะทางจิตวิทยาให้กับนักกีฬา เพราะจะทำให้นักกีฬาหมดความสนุกลงได้

ความสำเร็จ ก็เป็นประเด็นที่มีความสำคัญที่ส่งผลต่อความอยากหรือแรงจูงใจในการเล่นกีฬา ความสำเร็จที่ดีควรเป็นความสำเร็จที่เกิดจากตัวนักกีฬาเองเป็นสำคัญ ถ้าความสำเร็จหรือสิ่งที่ทำได้มาจากองค์ประกอบอื่นๆ องค์ประกอบจากภายนอก นักกีฬาอาจจะมีระดับของแรงจูงใจที่ขึ้นๆลงๆได้ นักกีฬาที่เก่งควรจะประสบความสำเร็จจากความสามารถและจัดการด้วยตัวเอง เป็นความสำเร็จที่ควบคุมได้ ความสำเร็จนี้ควรได้มาจากการที่นักกีฬาได้พยายามทำเอง โดยความสำเร็จไม่ควรที่จะเป็นเรื่องของผลการแข่งขันเป็นหลัก เพราะผลการแข่งขันมีสาเหตุจากองค์ประกอบหลายอย่างทั้งที่ควบคุมได้และไม่ได้

และสุดท้ายในเรื่องของแรงจูงใจ คือการชื่นชมยินดี การชื่นชมยินดีต่อความตั้งใจทำ ความพยายามและกระบวนการทำในระหว่างการฝึกซ้อมและแข่งขันกีฬา เป็นเรื่องที่สามารถทำได้ตลอดเวลา ขณะที่ถ้าเราชื่นชมยินดีกับผลของการการเล่น โอกาสที่จะชื่นชมยินดีจะมีน้อยกว่า และเป็นการชื่นชมที่ควบคุมให้เกิดได้ด้วยตัวเองน้อยมากเพราะขึ้นอยู่กับคู่ต่อสู้ด้วย

กล่าวโดยสรุปสำหรับการที่เราจะสร้างทักษะทางจิตวิทยาการกีฬาในการเล่นกอล์ฟหรือกีฬาอื่นๆในเรื่องของการรักษาแรงจูงใจในการเล่นกีฬาคือ 1) เราควรอยู่ ควรสร้างบรรยากาศที่สนุกสนาน ท้าทาย 2) ให้ความสนใจที่กระบวนการมากกว่าการแข่งขัน เพราะจะทำให้เราสามารถประสบความสำเร็จที่ควบคุมได้ด้วยตัวนักกีฬามากกว่า และ 3) ชื่นชมยินดีฬากับตัวเอง ไม่ดุ ด่า ว่าหรือตำหนิตัวเอง พ่อแม่ ผู้ปกครองและโค้ชก็ต้องชื่นชมยินดีกับสิ่งที่นักกีฬาทำ ฝึกและเมื่อทำอย่างเต็มความสามารถ ด้วยความพยายาม มากกว่าผลการแข่งขัน

ฉบับหน้า เรามารับทราบทักษะระดับพื้นฐานขั้นต่อไป การมีทักษะของการกำหนดเป้าหมายและความมุ่งมั่นทุ่มเทเป็นเรื่องที่สำคัญที่นักกีฬาควรมีเช่นเดียวกับทักษะทางจิตวิทยาอื่นๆ

ดูแลสุขภาพกันทุกคนครับ การ์ดไม่ตกจากภายใน (ดูแลสุขภาพกายและใจด้วยการทานอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และพักผ่อนเพียงพอ) จะเป็นการตั้งการ์ดที่สำคญพอๆกับการตั้งการ์ดจากภายนอก (การสวมหน้ากากอนามัย การตรวจอุณหภูมิตัวเองเป็นระยะๆ การล้างมือสม่ำเสมอ และเว้นระยะตามาตรการ) ทำทั้ง 2 อย่างนี้แล้วเชื้อไวรัสเข้ามาทำร้ายเรายากครับ

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย