ทักษะจิตวิทยาการกีฬาในกอล์ฟ (1)

Pyramid ของทักษะทางด้านจิตวิทยาการกีฬา
ในการเล่นกอล์ฟ (ตอนที่ 1)

Dr. Jack J. Lesyk ที่ Ohio Center for Sport Psychology ได้เรียบเรียงทักษะทางด้านจิตวิทยาที่นักกีฬาที่เก่งเขามีกัน และอธิบายว่านักกีฬาเก่งต้องมีทักษะทางจิตวิทยาและต้องเตรียมการอยู่ 9 ด้าน และอธิบายว่ามันคืออะไร ส่งผลต่อการเล่นกีฬาอย่างไร ตั้งแต่ระดับต้น (พื้นฐาน) จนถึงระดับของการแข่งขัน ในโอกาสนี้ ผมจึงขอถ่ายทอดหลักการดังกล่าวให้กับนักกีฬา โค้ช และผู้ที่เกี่ยวข้องได้ทราบและนำไปประยุกต์เพื่อความสำเร็จทางการกีฬาต่อไป

จากหลักการต่อจากนี้ ท่านจะได้มีความเข้าใจเกี่ยวกับทักษะทางด้านจิตวิทยาว่าสามารถเตรียมการได้ตั้งแต่เยาว์วัย เช่นเดียวกับการเราฝึกฝนทางกายและทักษะกีฬา ที่ส่วนใหญ่เราทุ่มเทและให้ความสำคัญอย่างหนัก และลำดับของทักษะสำหรับเบื้องต้นจนถึงในสถานการณ์แข่งขัน ดังนั้นเราเข้าใจว่าการมีทักษะทางด้านจิตใจเหล่านี้สามารถเรียนรู้ ฝึกฝนให้เกิดได้ และสามารถฝึกตั้งแต่วัยเด็กจนถึงวัยแข่งขัน นอกจากนั้นแล้ว ระยะเวลาของการเตรียมการก็มีความสำคัญ การฝึกให้แหมาะสมจะช่วยให้จิตใจที่เข้มแข็งของนักกีฬานำพาความสำเร็จมาสู่ตัวเอง

Dr. Lesyk แบ่งระดับของทักษะทางจิตวิทยา ออกเป็น ๓ ระดับ ได้แก่ระดับพื้นฐาน ระดับกลางหรือระดับเตรียมการ และระดับแข่งขัน โดยแต่ละระดับมีองค์ประกอบของทักษะย่อยที่ความเกี่ยวข้องกับช่วงเวลา และสถานการณ์ที่ต่างกัน

ระดับพื้นฐานหรือฐานของปิระมิด เป็นระดับของทักษะทางจิตวิทยาที่เกี่นวข้องกับเป้าหมาย การเรียนรู้และการฝึกอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอและใช้เวลา ได้แก่ ๑) การสร้างและรักษาการมีทัศนคติในทางบวกในการเล่นกีฬา ๒) ทักษะของการที่ความสามารถในการรักษาแรงจูงใจในการเล่นกีฬา ๓) ทักษะของการกำหนดเป้าหมายที่เหมาะสม เป็นจริง และ ๔) ทักษะในการอยู่ร่วม เข้าใจและจัดการกับสังคมได้ดี

ระดับกลางหรือเตรียมการ เป็นระดับที่เตรียมการก่อนการแข่งขัน เพื่อให้นักกีฬามีความพร้อมที่จะแสดงความสามารถได้เต็มประสิทธิภาพ เมื่อถึงเวลา ได้แก่ ๑) การพูดกับตัวเอง ในทางบวก/ดี เพื่อเสริมความมั่นใจ ความรู้สึก และควบคุมตัวเอง และ ๒) การจินตภาพ (ที่มากกว่าการมองเห็นภาพ แต่เป็นทักษะเกิดขึ้นในใจ ที่มีความเสมือนจริง ผ่านการรับรู้ทั้ง ๕ ทาง คือการเห็น การได้ยิน กลิ่น รส และสัมผัส) ซึ่งเป็นทักษะที่มีวัตถุประสงค์เพื่อชี้นำกระบวนการต่างๆในการเล่นกีฬา และเพื่อสร้างขวัญและกำลังใจ

ระดับยอดของปิรามิดหรือระดับการแข่งขัน ระดับนี้เป็นระดับที่มีผลต่อการเล่นกีฬามากที่สุด มีความละเอียดอ่อน และจึงส่งผลต่อการแพ้ชนะได้อย่างง่ายดาย โดยมีทักษะย่อย ได้แก่ ๑) ทักษะของการควบคุมความวิตกกังวล เป็นทักษะที่มักจะเกิดกับนักกีฬาในช่วงก่อนและระหว่างการแข่งขัน ซึ่งก็ยิ่งมีผลต่อการเล่นมาก ๒) ทักษะของการควบคุมอารมณ์ ซึ่งถือว่าเป็นทักษะที่มีความยากและละเอียดอ่อนอย่างมาก ทักษะนี้มักเกิดขณะที่นักกีฬามีความตื่นเต้น ความโกรธ ความหงุดหงิด และผิดหวัง ที่เกิดขึ้นระหว่างแข่งขัน เป็นสิ่งที่ยากที่จะควบคุมและส่งผลต่อการเล่นได้ง่าย ขณะที่ทักษะที่มีความสำคัญและส่งผลต่อการเล่นมากที่สุดคือ ๓) สมาธิ ในการเล่นกีฬา มีการยอมรับกันอยู่เสมอว่าคนที่ชนะการแข่งขันหรือทำคะแนนได้ดี คือคนที่สามารถมีและรักษาสมาธิของตัวเองได้มากกว่า การที่นักกีฬาจะอยู่กับตัวเองและปัจจุบัน ในสถานการณ์ที่เร้าร้อน กดดัน ขาดความแน่นอน เป็นตัวบ่งชี้ถึงความสามารถของนักกีฬาผู้นั้น

ในการเล่นกอล์ฟก็เช่นกันในฐานะที่เป็นกีฬาเก่าแก่และได้รับความนิยม และในบางครั้งเรารับรู้ในลักษณะว่าเป็น กีฬาของจิตใจ (Mental Sport) หรือบางคนพูดว่าเป็นกีฬาของสิ่งที่อยู่ระหว่างหูซ้ายกับหูขวา ซึ่งนั้นหมายถึงเป็นกีฬาที่เรื่องของการใช้สมองและความคิดเข้ามาเกี่ยวข้องและมีผลต่อการเล่นอย่างมาก ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้ว การเตรียมตัวให้เรามีสิ่งที่อยู่ระหว่างหูซ้ายและหูขวาทำงานอย่างมีประสิธฺภาพ จึงเป็นเรื่องสำคัญ

ความโชคดีประการหนึ่งในส่วนของจิตวิทยาการกีฬา คือ มีทักษะที่สามาถจะทำให้เรามีความพร้อมได้โดยการฝึกฝนและมีความต่อเนื่อง (เหมือนกายและทักษะกีฬา)

ในฉบับต่อไป ผมจะเฉลยถึงการเตรียมความพร้อมของทักษะทางจิตวิทยาต่างๆเหล่านี้ในรายละเอียดว่ามันคืออะไร และเรามีวิธีการอย่างไรที่จะทำให้เกิดหรืออยู่กับเราเช่นเดียวกับการมีร่างกายที่แข็งแรง และมีความสมบูรณ์ของทักษะทางด้านกีฬาที่เราเล่น

สุขภาพดีถ้วนหน้า ด้วยการรับประทานอาหารให้เหมาะสม พักผ่อนให้เพียงพอ และเล่นกีฬากอล์ฟ (หรือกีฬาที่ชอบ) อย่างสม่ำเสมอครับ

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย