หลักการทำงานทางด้านจิตวิทยาการกีฬากับการเล่นกอล์ฟ (ต่อ)

จากบทความครั้งที่แล้วเกี่ยวกับการทำงานทางด้านจิตวิทยาการกีฬา ที่เริ่มต้นจาการปลูกฝังทัศนคติที่ดีที่ส่งผลต่อความสามารถในการเล่นกอล์ฟและกีฬาอื่นๆของนักกีฬา โค้ช ผู้ปกครองและคนรอบข้าง

ฉบับนี้เรามาทราบกันครับว่าทัศนคติที่ดีในการเล่นกีฬานั้นควรจะเป็นอย่างไร ทำอย่างไร

ทัศนคติหรือแนวความคิดความรู้สึกของเราต่อสภาพแวดล้อม ต่อคน ต่อกิจกรรมหรือเหตุการณ์ใดๆ จะเป็นตัวสะท้อนพฤติกรรมที่จะตามมา ซึ่งแน่นอนว่าพฤติกรรมดังกล่าวนั้นก็เป็นได้ทั้งบวกและลบ ปกติแล้วทัศนคติทางบวกจะทำให้คนเรามีความรู้สึกที่ดีกว่าคนที่มีทัศนคติลบ อย่างไรก็ตามแม้ว่าเราจะรู้ว่าทัศนคติบวก จะมีผลดีต่อพฤติกรรมที่ดีของเรา แต่การจะรักษาทัศนคติดังกล่าวไว้ตลอดเวลาและสามารถมองสถานการณ์ต่างๆให้เป็นบวกนั้นไม่ใช่ของง่าย

เริ่มต้นจากเรามาดูว่าคนคิดบวกกับคนคิดลบมีพฤติกรรมต่างกันอย่างไร ในการเล่นกีฬา

คนคิดบวก คิดหาแนวทางแก้ปัญหา ขณะที่คนคิดลบ คิดว่าไม่อยากให้มีปัญหา ไม่อยากแก้ปัญหา เราลองนึกดูว่าในการเล่นกีฬา เราสามารถทำทุกอย่างได้หมด ทุกอย่างเป็นไปอย่างที่เราอยากให้เป็นหรือคาดหวังไว้ไหม ความจริงคือไม่ ฉะนั้นเมื่อเราไม่สามารถห้ามไม่ให้เกิดปัญหาได้ หนทางที่ดีที่สุดคือต้องยอมรับและแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น มีหลายครั้งที่เป็นปัญหาเดิมๆที่เราเคยเจอ เช่น การมาถึงสนามแข่งขันสาย การเล่นขณะมีฝนปรอยๆ การเล่นในขณะที่อากาศหนาว หรือการเล่นที่มีคนเยอะและเสียงดัง แสดงว่าการห้ามไม่ให้เกิดปัญหาจากผู้อื่นหรือสภาพแวดล้อมเป็นเรื่องที่ควบคุมได้ยากและเกิดได้ตลอดเวลา วิธีการที่ดีที่สุดจึงไม่ใช่การรอหรือหวังว่าสิ่งไม่ดีจะไม่เกิด แต่เราควรอยู่กับสิ่งนั้น ทำความเข้าใจกับสิ่งนั้นและแก้ปัญหา หากเราไม่สามารถป้องกันได้

คนคิดบวก รับผิดชอบในสิ่งที่เกิดขึ้น คนคิดลบ บ่นว่าหรือตำหนิคนอื่นเมื่อผิดพลาด คนที่เล่นกีฬาเก่งๆ ไม่ว่าผลการเล่นจะเป็นอย่างไร ก็จะยอมรับในสิ่งที่เกิดขึ้น ผลดีคือ เมื่อยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้นจากตัวเอง การแก้ปัญหาหรือปรับเปลี่ยนวิธีารเล่นก็ทำได้มากกว่า อีกนัยหนึ่งคือควบคุมตัวเองสามารถทำได้มากกว่าควบคุมคนอื่น แนวคิดแบบนี้ทำให้นักกีฬาจะหาหนทางในการแก้ปัญหาต่อไป และนำไปสู่การเรียนรู้ตลอดเวลา ขณะที่คนที่ตำหนิคนอื่นหรือสภาพแวดล้อมอยู่เรื่อยๆ ก็จะไม่แสวงหาวิธีการแก้ไขหรือการเรียนรู้ เพราะมองว่าถ้าไม่มีสิ่งต่างๆเหล่านั้น ผลการเล่นที่ไม่ดีก็คงไม่เกิด

คนคิดบวก ยอมรับและมีความสุขที่เห็นความสำเร็จของคนอื่น คนคิดลบมีความคิดลึกๆว่าอยากให้คนอื่นล้มเหลว การยอมรับคนที่มีความสามารถและทำได้ดี เป็นเรื่องที่มีความสำคัญ คนเราเมื่อทำอย่างเต็มความสามารถ เตรียมการมาอย่างเต็มที่แล้ว คงไม่ต้องมีอะไรที่เสียใจ ในความเป็นจริงถ้าเราฝึกซ้อมและเตรียมการมาอย่างหนัก และแพ้ให้กับคู่ต่อสู้ ย่อมแสดงให้เห็นว่าคู่ต่อสู้เราก็เตรียมตัวมาหนักเช่นกัน เมื่อเราทุกคนเตรียมตัวมาอย่างหนักแล้ว (และเข้าใจว่าในการแข่งขันกีฬามีคนเป็นแชมป์คนเดียว) เราจึงน่าที่จะยินดีและยอมรับในความสามารถ ความสำเร็จของฝ่ายตรงข้าม คนที่คิดลบและมีความในใจที่อยากเห็นต่อสู้เกิดความผิดพลาด มักจะเป็นนักกีฬาที่ไม่ได้เตรียมตัวและไม่มีความมุ่งมั่นมากเท่านักกีฬาที่ให้เกียรติและยอมรับความสามารถของฝ่ายตรงข้าม

คนคิดบวกคือคนที่อยากเรียนรู้สิ่งใหม่ คนคิดลบมักคิดว่าตัวเองรู้ทุกเรื่อง นักกีฬาที่มีทัศนคติแบบน้ำไม่เต็มแก้ว คือคนที่พร้อมที่จะเพิ่มเติมและยังสามารถเรียนรู้ได้เสมอ ยิ่งได้รับฟังหลักการที่ดี ที่แท้จริง ย่อมเกิดผลดีต่อตนเอง ในหลักการแล้ว เราเรียนรู้เพิ่มเติมได้ตลอดเวลา หากเราไม่อยากจะเพิ่มเติมสิ่งใหม่ ความรู้ใหม่ ความสำเร็จในการเล่นกีฬาก็คงจะมีไม่มาก ขณะที่การไม่รับฟังคำติเตียนเมื่อผลการแข่งขันไม่ดีเท่ากับเป็นการปิดโอกาสของการเรียนรู้และพัฒนา

คนคิดบวกจะให้กำลังใจตัวเอง คนคิดลบจะตำหนิติเตียนตัวเอง ในหลักการของการฝึกให้มีทักษะในการจัดการตัวเองให้มีความเข้มแข็งทางจิตใจในการเล่นกีฬานั้น การพูดกับตัวเองในทางที่ดี การพูดให้กำลังใจตัวเอง พูดถึงวิธีการที่เกี่ยวข้องก่อน ระหว่างและหลังการเล่นกีฬา เป็นเรื่องที่มีความสำคัญและส่งผลต่อพฤติกรรมในการเล่น นักกีฬาจึงควรพูดให้กำลังใจตัวเอง พูดดีๆกับตัวเอง อยู่สม่ำเสมอ การพูดติเตียนตัวเอง ไม่ได้ต่างอะไรกับการพูดติเตียนจากคนอื่น ทั้งที่เราไม่อยากได้ยิน แต่เรากลายเป็นผู้ที่พูดลบและติเตียนตัวเองเสียเอง ลักษณะแบบนี้จะส่งผลเสียในการเล่นกีฬามากกว่า รวมทั้งเป็นการเพิ่มความรู้สึกลบๆในตัวมากขึ้นเรื่อยๆ

ที่กล่าวมาทั้งหมดชี้ให้เห็นว่าทัศนคติทางบวกและลบของนักกีฬา มีลักษณะอย่างไรและผลกระทบจาการมีทัศนคติและแนวคิดเหล่านั้นป็นอย่างไร หวังว่าท่านทั้งหลายจะมีมุมมองของการคิดที่มีต่อตัวเองและสิ่งรอบข้างในทางบวกมากกว่าลบ และคิดอย่างเป็นเหตุเป็นผล เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่วางไว้ในการเล่นกอล์ฟหรือกีฬาอื่นๆ

ในฉบับต่อไป เรามาทราบกันครับว่าเราจะสร้างทัศนคติหรือวิธีกี่คิดที่ดีต่อตัวเอง สิ่งแวดล้อมให้เกิดในตัวเองจะทำได้อย่างไร

ผศ. ดร. นฤพนธ์ วงศ์จตุรภัทร
คณะวิทยาศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยบูรพา
นายกสมาคมจิตวิทยาการกีฬาประยุกต์แห่งประเทศไทย